Dr. Bahar Jalali, “Afganistan terör rejimi altında yaşamaya zorlanıyor”

Cihatçı Taliban’ın sözde Yüksek Öğrenim Bakanı Abdül Baki Hakkani, “Karma eğitime izin vermeyeceğiz. Halk Müslüman ve bunu kabul edeceklerdir” demişti. Hakkani, kadınların üniversiteye gidebileceğini ancak erkek hocalardan ders alamayacağını da söylemişti.

Kadınların sosyal yaşamlarına pek çok açıdan yasak getiren Taliban, kriket oynamalarını ve vücutlarının herhangi bir kısmının görünmesine neden olacak diğer sporları yapmalarını da yasaklamıştı.

TALİBAN’I DESTEKLEYEN KADINLAR KİM?

Son olarak, Taliban bayrakları taşıyan ve çoğu siyah çarşaf giyen kadınlar, yeni rejimi öven ve kadın haklarının korunması yönünde çağrılar yapan konuşmaları dinlenmişti. Ayrıca ülkede Taliban için bir grup kadın tarafından destek etkinliği de düzenlenmişti.

‘KIYAFETİME DOKUNMA’

Vücutlarının tamamını kapatarak Kabil’de Taliban yanlısı yürüyüş yapan kadınların medyaya yansıması sonrasında “#KıyafetimeDokunma” ve “#AfganistanKültürü” gibi etiketler üzerinden Afgan kadınlar, ülkenin renkli giyim kültürünü ortaya koymaya başladı. “Kıyafetime Dokunma” kampanyasını başlatan Afgan-Amerikan akademisyen Dr. Bahar Jalali, Cumhuriyet.com.tr’nin sorularını yanıtladı. Jalali, Afganistan’daki son durumu, Taliban’ın kadınlar üzerindeki baskısını ve Afgan kimliğinin nasıl saptırılmaya çalışıldığını anlattı.

Afganistan’da doğan Jalali, Sovyetlerin Afganistan’ı işgalinden sonra çocuk bir mülteci olarak yaşamını sürdürdüğünü kaydetti. Yeni açılan Afganistan Amerikan Üniversitesi’nde ders vermek üzere 2009’da Afganistan’a geri döndüğünü belirten Jalali, Afganistan Tarihi ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları dersleri verdiğini söyledi.

2015 yılında, Afganistan tarihindeki ilk “Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Programı”nı kuran Jalali, şu anda Loyola Üniversitesi Maryland’de Misafir Öğretim Üyesi olarak çalışıyor.

Dr. Bahar Jalali ile gerçekleştirdiğimiz söyleşi şu şekilde:

“TALİBAN BÜYÜK ÖLÇÜDE BÖLÜNDÜ”

– Afganistan’da hayat şu anda nasıl? Hükümet değişikliğini ve yeni hükümetin adımlarını nasıl tanımlarsınız?

Afganistan, Pakistan’ın da vekil olarak gücünü alan Taliban aracılığıyla işgal edildi. Kız çocuklarının okula gidilmesine izin verilmiyor. Hükümette kadın yok. Taliban, eski hükümet için çalışan kişileri infaz ediyor. Ülkedeki kültürel ve miras alanları yıkıldı. Afgan kimliği, mirası, kültürü saldırı altında. Ekonomi çöküşün eşiğinde. Pakistan’ın Afganistan işgalini protesto etmek için kadın ve erkeklerin hayatlarını riske attıkları gösterilerde olduğu gibi, Taliban yönetimine karşı kitlesel bir direniş var. Bu arada, Taliban büyük ölçüde bölünmüş durumda.

Genç nesil, yepyeni bir gerçekliğe uyum sağlamak zorunda kalıyor. 20 yıl boyunca Afganistan açık bir toplumdu ve şimdi insanlar bir dış gücün işgali ve terör rejimi altında yaşamaya zorlanıyor. Eski öğrencilerimden biri bana “birkaç hafta içinde 100 yıl geriye gittik” dedi.

KADINLARIN TALİBAN DESTEĞİNE ‘PAKİSTAN’ ETKİSİ

– Geçen günlerde öğrenciler, ellerinde Taliban bayrakları ile Şehid Rabbani Eğitim Üniversitesi’nde Taliban’a desteklerini gösterdiler. Bunun hakkında ne düşünüyorsun? Eğitimli kadınları Taliban’ı desteklemeye iten nedir?

Afgan kültürüne tamamen yabancı kıyafetler giyen kadınların Afgan öğrenciler mi, hatta eğitimli insanlar olup olmadığı hakkında hiçbir fikrim yok. Bu sorguladığım bir şey. Hiçbir Afgan böyle bir kıyafet görmedi. Kaç tanesinin Afgan olduğunu bile sorguluyorum. Afganistan’daki yerel kaynaklardan en azından bazılarının Pakistan’dan Afganistan’a nakledilerek yeni Taliban gerçekliğini kadınlar için sergilediklerini duydum. Bütün bu olay bana tamamen sahnelenmiş ve yapmacık geldi.

“BEN BAĞIMSIZ BİR İNSANIM”

– “Kıyafetime Dokunma” (Do Not Touch My Clothes) adlı bir kampanya başlattınız. Uluslararası kuruluşlardan herhangi bir destek aldınız mı? Ayrıca Afgan kimliği ve kadın hakları mücadeleniz sırasında topluluğunuz dışından destek aldınız mı?

Evet, bu kampanyaya geleneksel Afgan elbisesi içinde bir fotoğrafımı tweet’leyerek başladım çünkü dünyanın, yüzü tamamen kaplayan ve eldivenleri olan, her tarafı saran siyah kıyafetlerin otantik Afgan kıyafetleri olduğunu düşünmesini istemiyorum. Bir Afganistan tarihçisi olarak, Afgan kimliğinin, kültürünün ve mirasının onlarca yıl süren savaş nedeniyle baltalanmasından derinden rahatsız oldum. Geçen cumartesi ülkemde yabancı kıyafetler giyen kadınları gördükten sonra en büyük korkularım doğrulandı.

Ne bu kampanya için ne de Afganistan Amerikan Üniversitesi’nde Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları dersi verirken hiçbir uluslararası kurumdan destek almadım. Ben bağımsız bir insanım.